Türkiye’de Enerji Yatırımları

Türkiye’de yaşanan ekonomik büyüme ve nüfus artışı nedeniyle enerji ve doğal kaynaklara olan talep giderek artmaktadır. Bu bağlamda Türkiye, birincil enerji arzını artırmaya yönelik yatırımlara devam etmekte, elektrik üretim altyapısını daha da güçlendirmektedir. Ülkenin artan ihtiyaçlarını karşılamak için, mevcut kapasitenin 2023 yılına kadar özel sektör tarafından devreye alınacak diğer yatırımlarla birlikte 110 GW seviyelerine ulaşması hedeflenmektedir. Yazının devamında Türkiye’de enerji yatırımları hakkında detaylı bilgileri bulabilirsiniz.

Enerjide Özelleştirmeler ve Özel Sektör Yatırımları

Son 20 yıl içinde devlet tarafından devam ettirilen özelleştirme ve serbestleştirme programı çerçevesinde tüm enerji dağıtım ve üretim varlıklarının yüzde 78’i özel sektöre devredilerek hazine için 23 milyar ABD doları gelir elde edilmiştir. Aynı dönemde, enerji üretimi, iletimi ve dağıtımı varlıklarına yaklaşık 100 milyar ABD doları tutarında yeni kamu ve özel yatırım tamamlanmıştır. Elektrik üretim varlıklarının özelleştirilmesi ve daha fazla özel yatırım yolunu açma stratejisi, özel kuruluşların elektrik üretimindeki payının %85 seviyelerine ulaşmasıyla sonuçlanmıştır.2013 yılında ise enerji piyasalarını yönetmek ve işletmekten sorumlu olarak Enerji Piyasaları İşletme A.Ş. (EPİAŞ) kurulmuştur.

Türkiye’nin liberalleşme çabalarıyla desteklenen önemli ekonomik performansı sayesinde 2000’li yıllarda enerji sektörüne yaklaşık 209 milyar dolarlık doğrudan yabancı yatırımın çekilmesi sağlanmıştır. 2019 yılında enerji sektörü Türkiye’de en fazla yatırım yapılan sektörler arasında yer almıştır.

Yenilenebilir Enerji Yatırımları

Şüphesiz ki, enerji ihtiyacının yüzde 73’ü için ithalata bağlı olan Türkiye’nin enerji ithalatı faturası cari açığın önemli bir kısmını oluşturmaktadır.Bu sebeple ithalat bağımlılığı, yerel ve yenilenebilir enerji kaynaklarını devreye almak için yeni politikaların ve yatırım modellerinin oluşturulmasının ve uygulanmasının arkasındaki ana itici güç olmuştur.

Türkiye, önemli miktarda yenilenebilir enerji potansiyeline sahiptir ve bu potansiyelin kullanımı son on yılda yapılan yatırımlarla artış göstermiştir. 2020 yılı itibarıyla hidroelektrik, rüzgâr ve güneş enerjisi kaynakları ülkenin toplam yenilenebilir enerji kaynaklarının büyük çoğunluğunu oluşturmaktadır. Türk hükümeti, 2023 yılına kadar jeotermal kurulu kapasitesini 3 GW ve her biri 2027 yılına kadar güneş ve rüzgârda 16 GW kurulu kapasiteye sahip olacak şekilde yenilenebilir kaynakların payını yüzde 30’a çıkarmayı öncelik haline getirmiştir.Bu doğrultuda elverişli bir yatırım ortamı yaratmak için hükümet tarafından lisanssız (küçük ölçekli), lisanslı (orta ölçekli) ve YEKA (büyük ölçekli) modelleri gibi çeşitli yatırım modelleri ve teşvik araçları tasarlanmıştır.

Yerel Kaynakların Kullanımı                               

Enerji bağımsızlığını sağlamada yerel kömür rezervlerinin elektrik üretimi için çevresel standartlara uygun olarak kullanılmasına da öncelik verilmiştir. Devlet tarafından yerli kömür yakıtlı enerji santralleri kurma ve işletme yükümlülüğü ile kömür rezervlerinin özel sektöre devrine dayanan yeni bir ihale mekanizması benimsemiştir. Türkiye, toplam 17,3 milyar ton olan ve çoğunlukla linyitten oluşan önemli miktarda kömür rezervine sahiptir. Ana kömür rezervleri Kangal, Orhaneli, Tufanbeyli, Soma, Tunçbilek, Seyitömer, Çan, Muğla, Çayırhan, Afşin-Elbistan, Karapınar, Tekirdağ, Alpu ve Afyonkarahisar’da bulunmaktadır.

Doğal Gaz Yatırımları

Türkiye’de doğal gaz sektörü sürekli olarak gelişmekte ve bu alanda da yatırımlara devam edilmektedir. Arz güvenliğini ve gaz gönderim kapasitesini arttırmak için, Türkiye 2018 yılında iki adet yüzer LNG depolama ve gazlaştırma ünitesi (FSRU) terminali kurmuş ve Tuz Gölü Doğal Gaz Depolama Tesisinin ilk etabını açmıştır. Bu yatırımların bir diğer hedefi, 2023 yılına kadar Türkiye’nin gaz depolama kapasitesini 4 milyar metreküplük mevcut kapasitesinden 20 milyar metreküpe çıkarmaktır.

Enerji Verimliliği Yatırımları

Türkiye enerji verimliliği alanında da önemli adımlar atmıştır. 2018 yılında kabul edilen Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planına göre Türkiye, 2033 yılına kadar toplamda 30,2 milyar ABD doları tasarruf elde etmeyi hedeflemektedir. Bu bağlamda, 2023 yılına kadar yaklaşık 11 milyar ABD doları tutarında verimlilik artırıcı enerji yatırımı gerçekleştirilecektir.

Sonuç olarak, büyük enerji tüketicileri ve tedarikçileri arasında bir bağlantı noktası olan Türkiye, bölgesel bir enerji merkezi olarak hizmet veren stratejik bir konuma sahiptir. Mevcut ve planlanan petrol / gaz boru hatları, yenilenebilir enerji potansiyeli ve ülkenin dört bir yanındaki umut verici hidrokarbon rezervleri sayesinde Türkiye, bölgesel enerji yatırım projeleri üzerinde daha fazla kaldıraç sağlayarak ülkenin enerji koridoru konumunu güçlendirmeye devam edecektir.