Türkiye'de Yaşam

Türkiye’de Yaşayan Yabancıların Sahip Olduğu Sosyal Haklar Nelerdir?

İş gücü, sermaye ve bilginin dünya genelindeki hareketliliği arttıkça insanlar da farklı ülkelerdeki iş fırsatlarının peşinden gidiyorlar. Türkiye’de yabancı uyruklar kişiler için avantajlı bir lokasyon olarak karşımıza çıkıyor.

Peki ama Türkiye’de yaşayan yabancı uyruklu bir insanın sahip olduğu sosyal haklar neler? Bu yazımızda Türkiye’de yaşayan insanların sahip oldukları temel sosyal haklara değineceğiz.

Yabancıların Sosyal Güvenlik Hakları Hangi Yasalarla Korunuyor?

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nda “Herkes, sosyal güvenlik hakkına sahiptir.” hükmü yer alır. Bu ifade yabancıların sosyal haklarını da içerir.

Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu da yine bu konuya değinir. Kanuna göre;

“Karşılıklık esasına dayalı olarak uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmış ülke uyruğunda olanlar hariç olmak üzere, yabancı uyruklu kişilerden hizmet akdi ile çalışanlar 4/a (SSK) bendine göre sigortalı sayılırlar.”

İkili Sosyal Güvenlik Sözleşmesi Nedir?

İkili ya da çok taraflı sosyal güvenlik sözleşmeleri, bu anlaşmayı imzalayan ülke vatandaşlarının taraf ülkelerdeki sosyal güvenlik hak ve yükümlülüklerini düzenler.

İki ülke arasında böyle bir sözleşme varsa, her iki ülke vatandaşları da pek çok sosyal güvenlik hakkını sahip demektir.

2016 itibarıyla Türkiye’nin ikili sosyal güvenlik sözleşmesi imzaladığı ülkeler şunlardır:

Bu Sözleşme Türkiye’deki Yabancıların Sigortalılık Durumunu Nasıl Etkiler?

Yabancılarla ilgili temel kural, Türkiye’de çalışmaya başladıklarında bu durumu Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilmeleridir. Ancak ikili sosyal güvenlik sözleşmesine taraf olan ülkelerin vatandaşları, geldikleri ülkede sigortalı ise, sözleşmede belirtilen süre dahilinde Türkiye’de değil, kendi ülkelerinde sigortalı sayılırlar.

Örneğin bu süre; Gürcistan vatandaşları için 24 aydır. Bu süre 60 aya kadar uzatılabilir. K.K.T.C. vatandaşları içinse bu süre 24 aydır ve süre iki ülke arasındaki anlaşmaya bağlı olarak uzatılır.

Yani bu kişiler Türkiye’de çalışsalar bile sigortalı sayılmazlar.

Yabancı Uyruklu Kişiler Sağlık Haklarından Yararlanabilir Mi?

Yabancı uyruklu kişiler, genel sağlık sigortasından yararlanmak için en yakın sosyal güvenlik merkezine bizzat başvurmalıdır. Türkiye genelinde bu başvuruyu yapmak için 600’den fazla sosyal güvenlik merkezi bulunuyor.

  • Türkiye’de oturma izni almış yabancılar,
  • Türkiye harici bir ülkede sigortası olmayan yabancılar,
  • Türkiye’de bir yıldan uzun bir süredir yaşayan ve bu sürenin ardından başvuru yapan yabancı ülke vatandaşları genel sağlık sigortasından faydalanabilirler.

Genel sağlık sigortasına hak kazanan yabancı uyruklu bir insanın;

  • Eşi,
  • 18 yaşını doldurmamış çocuğu (ya da çocukları),
  • Lise veya dengi öğrenim görmesi halinde 20 yaşını doldurmamış ve evli olmayan çocukları,
  • Yükseköğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurmamış ve evli olmayan çocukları,
  • Yaşına bakılmaksızın malûl olduğu tespit edilen evli olmayan çocukları,
  • Geçiminin yabancı uyruklu kişi tarafından sağlandığı Kurumca belirlenen kriterlere göre tespit edilen ana ve babası, sağlık hizmetlerinden yararlanabilir.

Yabancılar İşsizlik Sigortasından Yararlanabilir mi?

Türkiye Cumhuriyeti ile karşılıklılık esasına dayalı olarak sosyal güvenlik anlaşması imzalamış ülkelerin vatandaşları, bu anlaşmalara göre Türkiye’de çalışmaları durumunda işsizlik sigortasına tabidirler.

Yabancılar Ücretli İzin, Kıdem Tazminatı Gibi Haklara Sahip Midir?

Türkiye’de istihdam edilen yabancı uyruklu kişilerin de çalışma saati, fazla mesai, ücretli ve ücretsiz izin, kıdem tazminatı, toplu sözleşme hakkı, hizmet sözleşmesinin akdi ve feshi gibi hakları vardır. Bu konuda Türk vatandaşları ile aynı haklara sahiptirler.

Yabancılar Hangi Meslekleri İcra Edebilirler?

2016 itibarıyla Türkiye’de yabancıların şu meslekleri icra etmesi yasaktır:

  • Dişçilik, ebelik ve hasta bakıcılık
  • Eczacılık
  • Veterinerlik
  • Özel hastanelerde sorumlu müdürlük
  • Kara suları dahilinde kaptanlık, balık, istiridye, midye, sünger, inci, mercan vb. ihracı, dalgıçlık, arayıcılık, kılavuzluk, çarkçı­lık, katiplik, tayfalık
  • Avukatlık
  • Noterlik
  • Gümrük müşavirliği
  • Özel veya kamu kuruluşlarında güvenlik görevlisi

Yabancılar bu listede yer almayan mesleklerini icra etmekte özgürlerdir.

Yabancılar, Türkiye’den Emekli Olabilir Mi?

Evet, yabancılar Türkiye’den emekli olabilir. Bir Türk vatandaşı emekli olmak için hangi şartları taşıyorsa bir yabancının da aynı şartları taşıması gerekir.

Türkiye’de yaşayan bir yabancı kadının emeklilik yaşı 58, erkeğinki ise 60’dır.

Bağımlı çalışanların 7200 prim günü, bağımsız ve kamuda çalışanların ise 9000 prim gününü tamamlamaları gerekir.

Av. Batın Yılmaz

Potansiyel bir iş sözleşmesini yansıtan yukarıdaki şartlar yalnızca ek tartışmalar için bir temel olarak sunulmuştur ve yasal olarak bağlayıcı bir yükümlülüğü yoktur. Tüm tarafların dahil olduğu bir sözleşme son haliyle yazılı olarak yapılmadıkça yasal olarak bağlayıcı hiçbir yükümlülük oluşmayacak, olduğu ima edilmeyecek ya da olduğu sonucuna varılmayacaktır.

İlgili Makaleler

294 Yorum

  1. Merhabalar;
    Karadağ devleti ile Türkiye devleti arasında Sosyal Sigorta anlaşması bulunuyor.
    Türk vatandaşı olmada önce memleketimde ki çalışma gün sayılarımı saydırabilir miyim?

    1. Merhaba, Türkiye ile karşılıklı SGK anlaşması bulunan ülkelerde yabancılar Türkiye’ye de emeklilik sisteminden faydalanabilir, Türkiye’deki günleri diğer ülkede, diğer ülkede ki Türkiye’de emeklilik için sayılır.

  2. Merhaba, Ben Afganistan uyrukluyum. Türkiye’ye iki senedir resmi olarak geldim. Yüksek lisans yapmakta ve öğrenci sigortam bulunuyor. Eşim de bir senedir burada ama sigortası yok. bir hafta önce oğlumuz dünyaya geldi ama ciddi sağlık sıkıntlarından dolayı yenidoğan çocuk yoğun bakımında yatıyor. Sigortalı veya ücretsiz sağlık hizmetlerinden nasıl yararlanabilir? lütfen yardımı edin.
    Cevabınız için önceden çok teşekkür ederim.

    1. Merhaba, çok geçmiş olsun, GSS yani genel sağlık sigortası sistemine kayıt olmak için yaşadığınız ilin kaymakamlıklarına başvuruda bulunmanızı öneririz.

  3. Merhaba, nişanlım türkiye’ye taşındı ve kendisine 6 aylık geçici vize aldık göç idaresinden birkaç ay içinde de evleneceğiz. sorum şu; nişanlım şuan hamile ve özel hastenelere güvenemiyoruz, devlet hastanesinde doğum yapabilir mi? karşılaşabileceğimiz problemler olur mu devlet hastanesiyle ilgili?

  4. Merhaba . Yakında yabancı bir bayanla evleneceğim. Kendim 4a sigortası kapsamindayim . Esim olacak bayanın ( kanunen çalışmayan bir bayanın çalışan esinin sigortadan faylanmasi mumkun ) benim sigortamdan faylanmasi için belli bir süre varmıdır ? Yani mesela evlendikten 6 ay sonra hasta oldu. Ne yapmamız gerekiyor. ?

  5. Eşim yabancı uyruklu türkiyede çalışma izini var 4 seneyi aşkın bir süredir aktif olarak çalışmakta şuan yeni doğum yapmış durumda ücretli izini bittikten sonra TC vatandaşlarının sahip olduğu haklar gibi ücretsiz izin hakkını kullanabiliyormu?

    1. Merhaba, yabancı çalışanların hakları Türk vatandaşları ile aynıdır, doğum izni hakkı bulunmaktadır.

  6. Merhaba 10 önce azeri vatandaşı bir bayanla resmi evlilik yaptık eşimi emeklilik için sigortalı yapmak istiyorum eşim 53 yaşında sigorta için ne yapmak lazım
    Eşimi ben sigortalı yapabilirmiyim eğer oluyorsa yaklaşık ne kadar pirim ödememiz gerekiyor
    Yardımlarınız için teşekkür ederim
    Telefon numaranızı yazarsanız sevinirim

  7. Merhaba. Erkek kardeşim (24) özel bir şirkette 3 aydır sigortalı olarak çalışıyor. Annem (56) ve ben (26), erkek kardeşimin sigortasından faydalanabiliyor muyuz? Hepimiz 1.5 yıldır oturma izni ile Türkiye’de yaşıyoruz. Ailemizde erkek kardeşim dışında erkek yok. 3 kişiyiz. Yabancıyız. Eğer oluyorsa bunun için herhangi bir işlem yapılması gerekiyor mu? Şimdiden cevabınız için teşekkürler

    1. Merhaba, kardeşinizin sigortasında anneniz yaralanabilir fakat siz yararlanamazsınız, SGK ya gidip provizyon belgesi almanız gerekmektedir.

  8. Merhaba ben 1.5 yıl önce tc vatandaşı oldum aslen suriyeliyim. 2 yıldır da sqk lı çalışıyorum emeklilik hakkı şartları nelerdir? Suriyede iken çalıştığım sürenin buna etkisi var mıdır? Çok teşekkürler.

    1. Merhaba, 6500 gün sigorta primi ve 65 yaş şartı bulunmaktadır emeklilik için, Suriye devleti ile Türkiye devleti arasında Sosyal Sigorta anlaşması bulunmadığı için kendi memleketiniz de ki çalışma günleriniz burada sayılmamaktadır.

  9. Merhaba, 3 yılı bizde 5 yıldır hasta bakım işinde Türkiye de çalışıyor. Memleketine kesin dönüş yaptığında SGK primini isteyebilirmi.

  10. Merhaba.Ben Azerbaycan vatandasiyim .2 senedir calisma izni ile ayni fabrikada calisiyorum.ben ne zaman vatandaslik basvurusu yapa bilirim?

    1. Merhaba, beş senenizi doldurduğunuzda vatandaşlık başvurusu için hak kazanmış olursunuz, fakat son beş sene içerisinde 1 yıldan fazla Türkiye dışında kalmamanız gerekmektedir.

  11. Merhaba ben T.C. vatandaşıyım, eşim Kazakistan vatandaşı. 2 ay sonra doğum yapacak o zamana kadar ikamet iznini almamız imkansız. Aylar sürecek. Eşimin ikamet izni olmadan sigortamdan yararlanması mümkün mü?

    1. Merhaba, SGK dan provizyon belgesi alarak eşinizin sigortanızdan faydalanmasını sağlayabilirsiniz. Yaşadığınız ilçenin SGK müdürlüğüne gitmenizi öneririz.

  12. merhaba, ben Turk vatandasiyim ve Filipinli vatandasi bir bayan ile evlenme hazirligi icerisindeyim. Acaba evlendikten sonra esim calisma izni olmasa bile benim uzerimden ucretsiz bir sekilde saglik sigortasindan yararlanabilir mi? yada sigorta durumu nasil oluyor

    1. Merhaba, evet sizin SGK lı bir işiniz varsa eşiniz sizin üzerinden sağlık hizmetlerinden faydalanabilmektedir.

  13. Merhaba ben turkiyede calisma izni ole calisiyorum afganistan vatandasiyim afganistana gidebilirmiyim yada ne zaman gidebilirim

    1. Merhaba, işvereniniz izin verdiği sürece istediğiniz zaman memleketinize sorunsuz gidip gelebilirsiniz fakat resmi olarak bir senesini doldurmayan yabancıların izin hakları bulunmamaktadır, bir senesini doldurmuş yabancıların aylık 10 gün ücretli izin hakları vardır ve zamanla bu süre artarak devam eder.

  14. Merhaba, Türkiyede çalışma izni ile özel bir şirkette çalışıyorum. Misafir araç plakalı arabam var fakat bundan vazgeçip TR plakalı araç satın alıp üzerime yaptırıp kullanabilirmiyim?
    Önceden teşekkür ederim

    1. Merhaba, hayır Türk plakalı bir araç alıp kullanabilirsiniz, herhangi bir kısıtlama söz konusu değildir.

  15. Merhaba,
    Ben Ozbekistan vatandasim, 2009 yilinin mart ayindan beri kesintisiz ayni isyerinde calisma izniyle calisiyorum, 3200 gun kadar odenmis ssk prim gunum var.
    Emekli olabilmem icin 3800 gun daha prim odemis olmam ve ondan sonra 60 yasi beklemem lazim, dogrumudur? Yani, 10.5 sene daha calismam ve ondan sonra 60 yasina girmeyi beklemeliyim, dogrumudur?

    1. Merhaba, evet hesabınız net olarak doğrudur, bu arada Türk vatandaşlığına başvurur ve vatandaş olursa ileride olması muhtemel emeklilik yaşı düşürülmesinden faydalanabilirsiniz.

  16. 84 yasinda italyan tezem iki ay önce Türk esinden dul kaldi Kocasindan kalan emekli maasini Türkiyede yasadigi icin alabilir kocasi Türkiyeden emekli 45 yillik evlilerdi Tezem Türk vatandasi degildir .

  17. Ben orak vatandaşiyim eşim türk 2 ay sonra 3 sene olacak biz evleneli eşim doğum yaptiği için çalişamiyor benim çaloşmam şart ama iş sigortasi yüzünden hiçbir yer iş vermiyor biz kendimiz yaptirabilirmiyiz veya ne önerirsiniz

    1. Merhaba, evlilik birliğinizden çocuğunuz olduğu için çalışma izni kriterlerinden muafsınız iş bulmanız durumunda çalışma izni alınması şarttır fakat asgari ücret üzerinden çalışma izni alabilirsiniz.

  18. merhaba yabancı çalışma izni olup sonradan iş yeri degişikligi yapmak için ne kadar süre çalışmak lazım

    1. Merhaba, çalışma izni olan yabancılara iş yeri değişikliğini sadece işveren yapabilir, çalışma izni transferi şartların sağlanması şartı ile en fazla 30 gün sürmektedir.

  19. Merhabalar,
    Yarin benim calisma izni bitiyor, ve onlar bana cikis veriyor, Calisma izni uzatmamaya karar verdiler. 18 ay calistim kesintisiz. Benim tazminat hakki yok diyor bana, cunku calisma izni yarin bitiyor. Ne yapmam lazim? Hakkim var mi?
    Cevaplaraniz cok tesekkur ederim

    1. Merhaba, ev hizmetlerinde çalışmıyorsanız resmi olarak kıdem ve ihbar tazminatı hakkınız bulunmaktadır, Ankara veya İstanbul ofislerimizden avukatlık hizmeti alarak tazminatlarınızı yasal faizi ile alabilirsiniz. Fakat ev hizmetlerinde yaşlı veya çocuk bakımında çalışıyorsanız tazminat hakkınız bulunmamaktadır.

  20. Merhaba. Ben türk vatandaşı bir bayanım ve Nijeryalı biri ile evliyim. Benim sorum GSS ile ilgili. Benim de sgk m yok. GSS yararlanmak istiyorum. Benim üzerimden eşim de yararlanabilir mi? Yoksa onun için de ayrıca ücret ödemem gerekiyor mu? Birde 1 yıllık ikamet izni var. Niye 1 yıl verdiler bilmiyoruz. Biz 9 ay önce evlendik. 3 yıl verileceğini umuyorduk.

    1. Merhaba, evet sağlık hizmetlerinden faydalanması için eşinize GSS başvurusu yapmanız gerekmektedir. Çok büyük bir ihtimal SGK nız olmadığı için oturma izniniz 1 yıllık verilmiştir.

  21. Merhaba ben ozbekistan vatandasiyim. 2 bucuk sanadir burdayim ve sigortali calisiyorum. Simdi hamilayim burda dogum yaparsam bebegime dogum belgesi verdiktan sonra asalarini yaptira bilirmiyim ve kimlik alma sansim varmi?

    1. Merhaba, kimlik alma şansınız maalesef bulunmamaktadır fakat çalışma izniniz devam ettiği sürece diğer tüm sağlık hizmetlerinden Türk vatandaşı gibi faydalanabilirsiniz.

  22. Merhaba ben Özbekiston vatandaşiyim 2 sanadir turkiyada yaşiyorum ve çalşyorum çalişma iznim ve sigortam var ben guney korega gezmak için turist olarak gitmak istiyorum ben guney koreni turkiyedegi konsulustdan turist vizasi alabilirmiyim taşakur ederem

    1. Merhaba, durumunuzu Güney Kore Türkiye konsolosluk veya büyükelçiliği ile görüşmeniz gerekmektedir, fakat Türkiye’de çalışma izni olan yabancılar başka ülkelere seyahat yapacakları zaman vize problemi yaşamadıklarını biliyoruz.

  23. merhaba ben Azerbaycan vatandasiyim . Turkiye ‘de universite mezunuyum . Turkiye’de konut alarak anne ve babam oturum izni aldiktan sonra emekli olmak icin neler yapmamiz gerek? orada calismadan odeme yaparak emeklilik oluyor mu?

    1. Merhaba, Azerbaycan ile Türkiye arasında SGK anlaşması olmadığı için Türkiye emeklilik kriterlerini yerine getirmeniz gerekmektedir.

  24. Merhaba. Yaşı dolmuş prim günü eksik olan yabancıların dışarıdan ödemeyle prim gününü tamamlayıp emekli olma imkanı var mıdır?

  25. Ev hizmetlerinde çalışan Gürcistan uyruklu bir bayan çalıştırıyorum.Sigortasını yapıyorum.Sorum şu ülkesine geçici 15 gün gitmek istiyor.İzin verdim ancak Bu durumda nasıl bir yol izlemeliyim. SSk çıkışını yapmam mı gerekiyor.Dönüşünde yeniden sigarta girişi mi yapmam gerekiyor.Ayrıca kasım 2018 de işçimin çalışma izni doluyor.Sigorta çıkışı yaparsan dönüşte yeniden çalışma izni almam gerekecek.Rica etsem nasıl bir izlemem gerekiyor söyler misiniz ?

    1. Merhaba, kanunlarımıza göre zaten ilgili yabancının senelik izin hakkı bulunmaktadır, bu izin sürecinde yabancının SGK sı devam etmelidir, yabacı ile çalışmaya devam etmek istiyorsanız çalışma izni bitmeden 2 ay önce uzatılması gerekmektedir.

  26. Merhaba! Ben Bulgaristan vatandaşıyım ve Tütkiye de evliyim burda halen oturma izni ile duruyorum eşimin üzerinden sigortalıyım,şu an hamileyim ve bildiğim kadar doğum parası alabilirm tek sefer ama diğer doğum parasından doğum izni için faydalanabilirmiyim eşimin üzerinden

    1. Merhaba, maalesef bu konu hakkında bir hizmetimiz bulunmamaktadır, yazılarımız tamamen genel bilgilendirme amaçlıdır.

  27. Merhaba, emeğinize sağlık!
    Kırgızistan vatandaşıyım. Kaç ay sigortalı çalıştıktan sonra işsizlik maaşı alabilirim?
    İşsizlik maaşı istifa edenler için geçerli mi? Yoksa işten çıkarılmam mı gerekir?
    Kırgızistan vatandaşları işsizlik maaşı alabiliyorlar mı?
    İşsizlik maaşı ne kadar ?
    Teşekkür ederim..

    1. Merhaba, işsizlik maaşı için en az 24 ay en fazla 36 ay kesintisiz aynı iş yerinde çalışmış ve işten çıkarılmış olmanız gerekmektedir. Yabancıların işsizlik maaşı hakları vardır ve iş yerinde aldığınız maaş üzerinden hesaplandığı için kaç para olacağını söyleyebilmemiz pek mümkün değildir. Örnek olarak 3000 lira net maaş alan personelin işsizlik maaşı ortalama 800 -1200 tl arasındadır.

  28. Merhaba.Ben Azerbaycan vatandaşıyım,25,01,1957 doğumluyum.İstanbulda kızımın evinde ikamet ediyorum.İkamet iznim var,ssosyal sığorta bedelini de ödemişimdir,kartım var.Hekim müayinesinden geçmek veya her hangi bır tedavi almak için nereye muracaat etmem gerekiyor? Teşekkürler

    1. Merhaba, sosyal sigorta kartı dediğiniz oturma izni alırken yaptırdığınız sigorta poliçesi ise onunla tedavi olamazsınız, fakat kızınız burada SGK lı bir işte çalışıyorsa provizyon belgesi alarak onun SGK sı üzerinden istediğiniz hastanede tedavi olabilirsiniz.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu